Âm nhạc

Gần đây ca khúc Đáp án cuối cùng của Quân A.P vướng nghi án đạo nhạc. Bài hát được nhận xét giống ca khúc tiếng Trung How You Have Been. Khi tranh cãi nổ ra, nhạc sĩ Nguyễn Phúc Thiện nói với Zing: “Đáp án cuối cùng chỉ tương đồng với những ca khúc trước của tôi. Tôi không biết ca khúc How You Have Been. Nhạc của tôi sáng tác từ trước đến nay vẫn như vậy. Mọi người nghe nhiều sẽ hiểu”.

Bỏ qua vấn đề đạo nhạc, lời chia sẻ của Nguyễn Phúc Thiện chỉ ra vấn đề đang tồn tại ở Vpop, đó là sự rập khuôn trong âm nhạc. Nguyễn Phúc Thiện thừa nhận bài hát mới anh sáng tác cho Quân A.P giống những ca khúc cũ. Thực tế, ở Vpop, nhiều nhạc sĩ lẫn ca sĩ đang lặp lại chính mình hết lần này đến lần khác qua các ca khúc.

Nghệ sĩ Việt quẩn quanh

Đáp án cuối cùng được nhận định là không mới mẻ với cả Nguyễn Phúc Thiện lẫn Quân A.P. Bài hát vẫn thuộc thể loại ballad và lặp lại cách viết câu từ, bố cục từ những bài cũ của Nguyễn Phúc Thiện. Sau khi theo dõi MV, nhiều khán giả thất vọng. Họ mong chờ sự đổi mới từ Quân A.P sau thời gian dài gắn liền với ballad nhưng lại không được thỏa mãn sự kỳ vọng khi bài hát ra mắt.

Đó cũng là cảm xúc của một số khán giả sau khi nghe bài hát mới của Đức Phúc mang tên Quá khứ đôi, hiện tại đơn. Trùng hợp, đây cũng là một sáng tác của Nguyễn Phúc Thiện. Quá khứ đôi, hiện tại đơn là bản ballad có giai điệu và ca từ buồn.

Điều Nguyễn Phúc Thiện chia sẻ với Đáp án cuối cùng cũng khá giống để nói về Quá khứ đôi, hiện tại đơn. Bởi, bài hát này cũng không quá khác biệt so với những sản phẩm trước của nhạc sĩ. Giai điệu buồn bã, nhẹ nhàng, lối phối khí với âm thanh piano chủ đạo, thêm thắt chút đàn dây và dòng ca từ gợi hình được nhạc sĩ cùng ê-kíp áp dụng qua nhiều ca khúc, bao gồm Đáp án cuối cùng, Quá khứ đôi, hiện tại đơn hay Sau lưng anh có ai kìa (Thiều Bảo Trâm).

Với các ca sĩ được nhắc đến ở trên như Quân A.P, Đức Phúc, không phải đến lúc hợp tác với Nguyễn Phúc Thiện, họ mới hát thể loại này. Thực tế, trước đó họ đã gắn liền với những bản ballad buồn, chẳng hạn Đức Phúc với Hết thương cạn nhớ, Quân A.P với Ai là người thương em, Lời xin lỗi vụng về. Đức Phúc tuy có những bản nhạc vui tươi, trẻ trung nhưng chất liệu ballad vẫn là chủ đạo trong âm nhạc của anh.

Người bạn thân thiết với Đức Phúc là Erik cũng khá trung thành với pop, ballad. Anh có nhiều ca khúc thuộc thể loại này và không quá khác biệt về phong cách, nội dung, chẳng hạn Lạc nhau có phải muôn đời, Chạm đáy nỗi đau, Có tất cả nhưng thiếu anh (2019), Em không sai, chúng ta sai (2020)…

Mr.Siro hay Vương Anh Tú… cũng là những trường hợp lặp lại chính mình ở các sản phẩm âm nhạc. Vương Anh Tú là chủ nhân của nhiều ca khúc buồn não nề như Hết thương cạn nhớ (Đức Phúc), Có tất cả nhưng thiếu anh (Erik), Anh cứ đi đi (Hari Won) hay Gặp nhưng không ở lại (Hiền Hồ).

Trong khi đó, Mr.Siro đã gắn liền với những ca khúc buồn khiến khán giả khi nghe cũng có thể u tối theo. Những bài hát do anh sáng tác có thể kể tới Em gái mưa, Sống xa anh chẳng dễ dàng, Chạm đáy nỗi đau, Không thể cùng nhau suốt kiếp…

Sự lặp lại không chỉ ở âm nhạc mà cả phần hình ảnh. Cách đây ít ngày Hương Giang trở lại với MV Em buông. Sản phẩm tạo nên những tranh luận vì nội dung MV không khác nhiều so với Anh đang ở đâu đấy anh, Tặng anh cho cô ấy… được Hương Giang phát hành cách đây vài năm.

Ở MV dài tới 9 phút, Hương Giang tiếp tục sử dụng câu chuyện tình yêu đổ vỡ vì sự xuất hiện của người thứ 3. Theo dõi Em buông, khán giả đặt câu hỏi Hương Giang nói riêng và ca sĩ Việt nói chung đã cạn kiệt ý tưởng nên quanh quẩn với lối làm MV drama, thêm thắt những tình tiết giật gân.

Bình luận về MV, khán giả bày tỏ: “Có một nội dung đó, ca sĩ làm đi làm lại không chán sao”, “Ca sĩ Việt giờ toàn dùng chung một kịch bản. Xem đoạn đầu MV đã đoán được kết cục”, “Tôi thấy giờ ai ai cũng làm kiểu MV drama, đánh ghen, thất tình với giai điệu não nề hết vậy”.

Chạm đáy nỗi đau (Erik), Trái tim em cũng biết đau (Bảo Anh), Rời bỏ, Chấp nhận (Hòa Minzy), Màu nước mắt (Trung Quân), Không phải em đúng không? (Dương Hoàng Yến)… là những MV có nội dung kiểu này. Đặc biệt, những MV drama, tình tiết gay cấn hoặc đẫm nước mắt thường đi liền với âm nhạc pop, ballad. Điều đó vô tình tạo nên sự một màu, quẩn quanh trong cả hình ảnh lẫn giai điệu.

Ca sĩ có lối đi riêng sẽ thành công hơn cả

Không thể phủ nhận Erik đã nỗ lực thử sức những dòng nhạc khác nhưng chỉ có pop, ballad mới giúp anh nổi tiếng. Bởi thế, không khó hiểu khi Erik hết lần này đến lần khác chọn thể loại này để trở lại. Đó cũng là tình cảnh chung của nhiều ca sĩ Việt. Tuy nhiên, việc quá nhiều ca sĩ và nhạc sĩ theo đuổi dòng nhạc này nhưng lại không có sự thay đổi về tiết tấu, lối phối khí, nội dung khiến Vpop đang bị cũ kỹ và lặp lại.

Nhạc sĩ Khắc Hưng từng nhận định với Zing ở Vpop, các bài ballad đang buồn rơi nước mắt. Nỗi buồn quá nhiều và lặp đi lặp lại. Nhạc sĩ hy vọng thái độ trong âm nhạc tích cực hơn.

Trong khi đó, Erik thừa nhận hiện quá nhiều ca sĩ theo ballad bởi dù sao đây vẫn là thể loại âm nhạc trường tồn theo thời gian. Ballad mang lại cho anh thành công nhưng Erik chia sẻ: “Để nói có yêu thích không, tôi không dám trả lời là thích 100%. Nhìn bề ngoài tôi có thể rất nhẹ nhàng nhưng sâu bên trong tôi thích sự sôi động”.

Trao đổi với Zing, nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long nhận định ballad là dòng nhạc nổi bật với tính chất trữ tình, truyền tải những cảm xúc nhẹ nhàng hoặc sâu lắng. Do đó, không chỉ Việt Nam, ballad là một trong những dòng nhạc phổ biến nhất trên thế giới.

Ballad đặc biệt phù hợp với Vpop vì người Việt thiên về tình cảm nội tâm. Trong âm nhạc Việt Nam cổ truyền cũng có sự tương đồng với dòng nhạc này, có thể dễ dàng tìm thấy ở các bài dân ca của cả 3 miền. Vì thế dòng nhạc này phổ biến là điều dễ hiểu. Cũng chính vì sự đồng điệu với tâm hồn người Việt, ballad luôn có chỗ đứng vững vàng kể từ khi âm nhạc phương Tây xuất hiện.

Tuy nhiên, cũng bởi sự tương đồng với đặc điểm người Việt, nhất là về tâm hồn, nên từ xưa đến nay, nhiều ca sĩ theo đuổi dòng nhạc này. Theo nhà phê bình âm nhạc, ballad thịnh hành nhưng để duy trì sức nóng, ca sĩ, nhạc sĩ cũng cần có sự đổi mới, đa dạng về nhịp điệu, pha trộn với những màu sắc âm nhạc khác để tạo nên sự phong phú cho hiệu quả chung của nhạc Việt.

“Với ballad, khi một nghệ sĩ theo đuổi nhiều dễ tạo cảm giác nghệ sĩ đó chọn hướng đi an toàn. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở sự an toàn, sản phẩm sẽ không mang đến những thành công vượt bậc. Mỗi một nghệ sĩ theo đuổi dòng ballad chọn cho mình con đường, hướng đi riêng để ‘công phá’ đời sống âm nhạc. Những nghệ sĩ có sự sáng tạo, lối đi riêng, chất giọng, tâm hồn và cá tính là những người có cơ hội thành công hơn cả”.