Điện ảnh

Quỷ môn quan: Gọi hồn (tựa tiếng Anh: Back Home) là phim điện ảnh đầu tay với tư cách đạo diễn của biên kịch người Hồng Kông Nate Ki. Trên thực tế, tựa gốc Thất nguyệt phản quy (Trở về vào tháng 7) truyền tải đúng hơn ý đồ của nhà làm phim, cũng như ẩn ý cho cái kết của phim.

Chuyện phim xoay quanh Hứa Vinh (Anson Kong đóng), một thanh niên trở về căn chung cư của mẹ mình tại Hồng Kông sau nhiều năm sống cùng cậu ruột ở Canada. Do sở hữu con mắt âm dương, anh nhìn thấy những hồn ma, hình thù quỷ dị ở nơi đây. Trong đó có hồn ma của mẹ anh, trong trang phục kép chính Kinh kịch, luôn tìm cách dày vò, kéo Vinh vào bóng tối.

Song song đó là câu chuyện quá khứ, khi Vinh còn ở chung với mẹ. Với khả năng tâm linh của mình, cậu bị bạn bè tẩy chay, những người lớn thì kiêng dè. Riêng mẹ cậu là bà Lan (Bạch Linh) những tưởng hết mực yêu thương Vinh, hóa ra cũng che giấu những bí mật đen tối.

Ẩn dụ về văn hóa tín ngưỡng và xã hội Hồng Kông
Nate Ki từng chia sẻ trên một số báo tiếng Hoa, anh lấy cảm hứng làm phim sau khi phỏng vấn những người tự nhận sở hữu “con mắt âm dương” (con mắt nhìn thấy cõi âm trong tín ngưỡng châu Á). Khi được hỏi “Làm gì khi thấy ma?”, 90% sẽ trả lời “Giả vờ làm ngơ”. Chi tiết này được Nate Ki khắc họa trong phim, khi nhân vật chính sở hữu đôi mắt nhìn thấy người âm, song sợ bị xã hội kỳ thị nên tự nhắc bản thân là không thấy ma.

Cũng chính điều này mà trường đoạn nhân vật bấm thang máy lên tầng 7, bước vào hành lang quỷ màu đỏ thẫm, trở nên đắt giá. Những đức tin của anh bị thách thức, lời tự trấn an anh thường lẩm nhẩm mỗi khi thấy ma trở nên vô tác dụng. Trường đoạn này tương tự cảnh nhân vật chính trong phim Insidious lạc vào chốn The Further, song đậm chất châu Á qua cách ứng xử và phục trang của các linh hồn.

Nate Ki mang đến sự tương phản đầy ám ảnh với tạo hình của phản diện chính - con ma Kinh kịch. Hứa Vinh, đại diện cho người trẻ Hồng Kông tiếp thu những giá trị sống của phương Tây, bị săn đuổi bởi một thực thể đại diện cho truyền thống văn hóa và tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa. Không những thế, ác ma này còn gieo rắc đau thương và phẫn uất cho Vinh, khi mang khuôn mặt mẹ anh.

Nhà làm phim trẻ chọn tục đốt vàng mã, điển hình cho tín ngưỡng về kiếp sau của cộng đồng người Hoa cũng như nhiều nước châu Á, làm điểm nhấn. Với một người con xa xứ như Hứa Vinh, việc nhìn thấy người già đốt nhà cửa, búp bê giấy cho người thân mới mất là điều gì đó vừa xa lạ, vừa đáng sợ.

Nhân vật chính trở nên lạc lõng, bất an với nơi lẽ ra anh gọi là nhà, với những người xa lạ anh gọi là hàng xóm. Trong phim có chi tiết mang màu sắc siêu thực, khi Vinh bị rơi vào một “vùng tối”, lơ lửng giữa không gian không lối thoát - thể hiện sự bất lực của anh khi các bóng ma dần kéo Vinh khỏi thế giới người sống. Tình tiết này dễ khiến người hâm mộ điện ảnh liên tưởng đến Get Out - phim kinh dị của đạo diễn Jordan Peele.

Diễn xuất thuyết phục của 'cặp mẹ con' Bạch Linh và Anson Kong
Bạch Linh là nữ diễn viên người Mỹ gốc Hoa, thường được chọn cho các vai diễn có màu sắc ma mị. Trong phim, nữ diễn viên diễn đúp hai vai có độ điên rồ không kém cạnh nhau: người mẹ bảo bọc con một cách độc hại, linh hồn quyến rũ nhưng độc địa.

Trong phim, Bạch Linh dùng ánh mắt, điệu bộ để diễn tả những cơn điên của bà mẹ. Nữ diễn viên phải liên tục thay đổi tính cách và tông giọng, lúc trầm buồn, lúc ma mị, khi hung hãn... mang đến cảm xúc bối rối và lo sợ cho Vinh cũng như chính khán giả. Ở các phân đoạn chung khung hình với bạn diễn trẻ Anson Kong, Bạch Linh luôn toát ra thần thái riêng, cầm trịch cảm xúc của bộ đôi diễn viên.

Anson Kong tỏ ra không thua kém tiền bối của mình. Trái với Bạch Linh, cựu thành viên nhóm nhạc Mirror phải giữ nét diễn lạnh, thờ ơ gần hết thời lượng phim. Trong tâm thế một người trẻ bị bủa vây bởi thế lực tâm linh và những lề lối truyền thống xa lạ, nhân vật Vinh của anh luôn tỏa ra nét hoài nghi, trầm buồn.

So với phim điện ảnh đầu tiên là Hốt nhiên tâm động (Love Suddenly), diễn xuất của Kong có nhiều cải thiện, biến hóa đa dạng hơn. Trên các diễn đàn tiếng Trung, màn hóa thân của Anson Kong được khen ngợi, vài khán giả còn nói anh có nét mặt và biểu cảm của cố diễn viên Trương Quốc Vinh.

Cách kể chuyện đa tuyến thách thức khán giả
Trong Quỷ môn quan: Gọi hồn, đạo diễn Nate Ki bắt khán giả phải trổ tài “thám tử”, tự xâu chuỗi các tình tiết, tiểu tiết được cài cắm xuyên suốt phim để rút ra câu chuyện hoàn chỉnh. Hai mốc thời gian quá khứ - hiện tại dùng chung tông màu, không có phần thoại kể chuyện dẫn dắt như nhiều phim kinh dị khác. Giống như Hứa Vinh đi giữa lằn ranh dương gian và âm giới, người xem cũng mơ hồ khi các cột mốc thời gian trong phim không được phân định rõ ràng.

Quỷ môn quan: Gọi hồn vì thế tựa như một trò chơi phá án, với các dữ kiện về nghề nghiệp của bà Lan, hay lai lịch thật của vợ chồng ông Chung làm vàng mã, được cài cắm khéo léo trong thoại và các vật dụng ở căn chung cư ma ám. Nake Ki nhiều lần tỏ ra ôm đồm, khi cố nhồi nhét các ẩn ý vào loạt chi tiết tâm linh vốn đã phức tạp, từ đó mang đến trải nghiệm mệt mỏi khi xem.

Ở thị trường Việt Nam, nhiều khán giả hụt hẫng trước cái kết bỏ lửng của Quỷ môn quan: Gọi hồn. Không ít người cho rằng phim thiếu liền mạch, từ đó kết cục của nhân vật Hứa Vinh không thỏa đáng, dù thực tế số phận nam chính đã được cài cắm khéo léo xuyên suốt phim. Chưa hết, tựa tiếng Việt cũng khiến người xem hiểu sai, bởi trong phim không tồn tại “quỷ môn quan” hay chú thuật “gọi hồn” nào cả.

Dù vậy, phim vẫn có những suất chiếu kín ghế tại các cụm rạp TP.HCM. Theo Box Office Việt Nam, tác phẩm đứng thứ hai trong bảng xếp hạng phòng vé tuần vừa rồi (thu về hơn 165 triệu đồng), chỉ sau Đất rừng phương Nam.