Điện ảnh

Nếu nhìn về bức tranh doanh thu phòng vé trong nửa năm 2023 với hơn 1.000 tỷ đồng là tín hiệu vui cho điện ảnh nước nhà. Tuy nhiên, sau khi Lật mặt: Tấm vé định mệnh của Lý Hải rời rạp, phim Việt sẽ vắng bóng khỏi đường đua trong nhiều tháng kế tiếp. Theo giới quan sát, đây là hiện tượng chưa từng xảy ra với điện ảnh nước nhà, ngoại trừ năm 2021, thời điểm dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.

Điều dễ nhận thấy là số lượng phim Việt phát hành ngoài rạp trong 6 tháng qua chỉ đếm trên đầu ngón tay, gồm 8 tác phẩm điện ảnh và 2 phim tư liệu, tài liệu. Số lượng kể trên ít nhất so với cùng kỳ 5 năm qua.

Tình trạng thiếu phim Việt đang là vấn đề trăn trở của các nhà phát hành, đạo diễn hiện nay. Thực tế này cho thấy nền điện ảnh nước nhà chưa đủ mạnh để đương đầu với những khó khăn, biến động của nền kinh tế nói chung. Sâu xa hơn, số lượng phim Việt khan hiếm cũng ảnh hưởng đến công việc, thu nhập của đội ngũ chuyên môn đang hoạt động trong ngành điện ảnh.

Số lượng phim Việt ít nhất trong 5 năm qua

Theo thống kê từ Box Office Vietnam, trong 6 tháng qua, số lượng phim Việt phát hành là 10 tác phẩm, gồm Nhà bà Nữ, Chị chị em em 2, Siêu lừa gặp siêu lầy, Biệt đội rất ổn, Khi ta hai lăm, Con Nhót mót chồng, Lật mặt: Tấm vé định mệnh, Vong nhi, Tri âm The Movie: Người giữ thời gian và Những đứa trẻ trong sương.

So với cùng kỳ 5 năm qua, đây là giai đoạn số lượng phim Việt phát hành ngoài rạp thấp nhất. Cụ thể, có 18 tác phẩm điện ảnh trong nước phát hành vào nửa năm 2019; cùng kỳ năm 2020 và 2021 là 11 phim (do ảnh hưởng của đại dịch, rạp phim nhiều lần đóng cửa). Nửa năm 2022 là thời điểm số lượng phim Việt bùng nổ với trên 24 dự án trình chiếu.

Trao đổi với Tri thức trực tuyến, đạo diễn Khoa Nguyễn cho hay tình trạng thiếu phim Việt trong năm 2023 là điều có thể dự báo trước. Bởi lẽ, một dự án phim điện ảnh thương mại, trung bình cần từ 18-24 tháng để triển khai và hoàn thành. Như vậy, để có phim phát hành vào 6 tháng đầu năm 2023, các dự án phim phải triển khai sớm nhất là vào đầu năm 2022. Một số phim thậm chí phải được thực hiện trong năm 2021.

Tuy nhiên, vào năm 2021, thời điểm dịch Covid bùng phát và diễn biến phức tạp trên cả nước. Sau đó, kinh tế của Việt Nam trải qua giai đoạn khó khăn trong năm 2022. Điện ảnh nước nhà cũng chịu ảnh hưởng chung của thị trường. Từ thực tiễn kể trên, các nhà sản xuất phim, đặc biệt là nhà sản xuất vừa, nhỏ, ít nguồn lực khó lòng tìm đủ vốn đầu tư để triển khai thực hiện dự án phim của họ.

Theo ông Khoa Nguyễn, tình trạng thiếu phim Việt sẽ còn kéo dài qua năm 2024 trong bối cảnh kinh tế đang giai đoạn phục hồi sau đại dịch.

“Đến quý IV năm nay, số lượng phim Việt cũng chỉ phát hành số lượng ít ỏi và chủ yếu đến từ các nhà sản xuất lớn. Theo quan sát của tôi, chỉ có số ít dự án phim điện ảnh đang bấm máy ở thời điểm hiện tại. Thị trường điện ảnh Việt mà thiếu phim Việt là rất đáng buồn. Tình trạng này kéo dài rõ ràng sẽ ảnh hưởng xấu đến nguồn nhân lực, vì có thể nhiều anh em phải tìm kiếm thu nhập từ những công việc khác. Tôi thấy rất đáng lo ngại”, ông chia sẻ.

Chung quan điểm, nhà sản xuất Hoàng Quân cho rằng số lượng phim Việt giảm sâu trong nửa năm qua là hệ quả hậu Covid-19. Nhiều dự án đang được phát triển buộc phải trì hoãn, hoặc các nhà đầu tư mới cẩn trọng hơn trong việc quyết định tham gia đầu tư vào ngành phim. Sau đại dịch, quá trình phát triển dự án và sản xuất, hậu kỳ phim cần có thời gian để phục hồi.

“Sau giai đoạn ồ ạt ra rạp của các phim Việt “tồn kho” vào năm 2022, thị trường phim Việt sẽ cần một khoảng lặng trước khi có thể sôi động trở lại với sự tham gia của nhiều hãng phim lớn, nhỏ”, ông Quân nhận định.

Nhà sản xuất khó khăn khi tìm vốn đầu tư

Theo đạo diễn Khoa Nguyễn, phát triển một dự án điện ảnh đòi hỏi nhiều vốn, ít nhất là 15 tỷ đồng. Đối với các đạo diễn mới, việc kêu gọi được nguồn vốn nói trên trong giai đoạn bình thường vốn dĩ khó khăn. Hiện tại, trong bối cảnh kinh tế thị trường suy thoái, các nhà đầu tư sẽ phải cân nhắc nhiều trước khi quyết định chi tiền, nhất là đối với đạo diễn phim đầu tay, nhà sản xuất vừa, nhỏ.

“Ngoài việc khó gọi được vốn đầu tư, khả năng tìm kiếm được các đối tác chuyên môn phù hợp như nhà cung ứng thiết bị, sản xuất hậu kỳ, nhà phát hành… cũng khó hơn trước vì lúc này, đơn vị nào cũng cần nguồn thu nhập để duy trì hoạt động của doanh nghiệp. Vì thế, họ sẽ ưu tiên chọn các nhà sản xuất phim đảm bảo được tính thanh khoản tài chính, hoặc các dự án phim an toàn về phát hành để tránh rủi ro. Với thực tế này, khả năng trong năm 2023, chỉ có các nhà sản xuất phim lớn, đủ tiềm lực tài chính, mối quan hệ mới có thể thực hiện được những dự án của mình”, ông Khoa Nguyễn nói thêm.

Bàn về giải pháp, nam đạo diễn cho hay trong thời điểm này, các nhà sản xuất phim phải tập trung đầu tư làm nội dung, phát triển kịch bản. Đây sẽ là nguồn vốn quan trọng để khi thị trường hồi phục lại, giới làm phim sẽ có ngay chất liệu, bắt tay vào phát triển các dự án phim mới.

Đối với các dự án đang triển khai thực hiện trong thời gian này, phải cố gắng tối ưu hoá nguồn vốn để hoàn thành với chất lượng tốt nhất.

Nhà sản xuất Hoàng Quân nói trong bối cảnh số lượng phim giảm xuống, chất lượng các tác phẩm bắt buộc phải nâng lên. Thị hiếu xem phim của khán giả đòi hỏi đạo diễn, nhà sản xuất phải thay đổi, sáng tạo. Một dự án điện ảnh tốt cũng dễ dàng hơn trong việc thuyết phục các nhà đầu tư rót vốn.

"Ở góc độ cá nhân của một người làm phim, tôi cho rằng mỗi cơ hội làm phim đến với mình, buộc bản thân phải cố gắng làm tốt hơn", ông khẳng định.